નોકરની નોકરી - ગુજરાતી હાસ્ય વાર્તા | Nokrani Nokri story

નોકરની નોકરી

શેઠ મણિશંકરભાઈ પટેલનો બંગલો નંબર ૪૨૦ સોનટા સોસાયટીમાં સન્માનની નજરે જોવાતો. નહીં કે તેની ભવ્યતા માટે, પણ તેમાં રહેતા શેઠ અને શેઠાણીની ચકલાકૂટ માટે. શેઠ સુખીુ સોનીનો ધંધો કરતા, પણ ઘરનું કામકાજ એ એમના માટે સોનાની ખાણ કરતાંય વધારે કઠણ હતું. શેઠાણી સરોજબહેનનો તો એક જ ઉદ્ગાર હતો: "હેં... આ ઘરનું કામ તો ખપ્પર ફાડી નાખે છે!"

એક દિવસ, તેમણે મળીને એક મહત્વનું નિર્ણય લીધો. ઘરમાં નોકર રાખવો જ પડશે. જાહેરાત મૂકવામાં આવી: "જરૂરિયાત છે વફાદાર, ઈમાનદાર અને સર્વ કામોમાં નિપુણ નોકરની. પગાર ચર્ચા યોગ્ય."

જવાબમાં એક જ વ્યક્તિ આવી: નામ રામભાઈ ચૌધરી. દેખાવે દઢ-દીર્ઘ, હાથમાં ઝોળી અને ચહેરા પર એક અનોખી ગંભીરતા. શેઠ-શેઠાણીએ પૂછ્યું, "રામભાઈ, તમે બધું કામ કરી શકશો? ઝાડુ-પોચા, વાસણ, ખરીદી, રસોઈ?"

રામભાઈએ ગર્વથી જવાબ આપ્યો, "શેઠ, હું તો ગુલામીની પીઢી નસલનો છું. મારા વડવાઓએ રાજા-મહારાજાઓની સેવા કરી છે. હું આપ જેવા મહાનુભાવની સેવા કરવા જન્મ્યો છું. પણ..."

"પણ શું?" શેઠાણી ચિંતિત થઈને બોલી.

"પણ મારી એક શરત છે," રામભાઈએ સ્પષ્ટતા કરી, "મારે મારી નોકરાણી સાથે આવવું પડશે."

શેઠ-શેઠાણી એકબીજાની સામે જોઈ રહ્યા. "નોકરાણી? મતલબ તમારી પત્ની?" શેઠાણીએ પૂછ્યું.

"ના શેઠાણી," રામભાઈએ સીધા સવાલનો જવાબ આપ્યો, "મારી નોકરાણી. હું જેવો મોટો નોકર છું, મારી પાસે મારો એક નાનો નોકર હોય તો શું ખોટું? હું આપનું કામ કરીશ, અને તે મારું કામ કરશે."

વિચિત્ર શરત હતી, પણ રામભાઈની વ્યવસ્થિત અને અભિમાની છાપ એવી હતી કે શેઠ-શેઠાણીએ હા પાડી. અને આમ, બીજે દિવસે રામભાઈ તેની 'નોકરાણી' સાથે પહોંચ્યો. તેનું નામ હતું ગંગાબાઈ. એક સૂક્ષ્મ, ચપળ બાઈ, જે રામભાઈની દરેક આજ્ઞાને "જી હજૂર!" કહીને સ્વીકારતી.

શરૂઆતના દિવસો તો સ્વર્ગ જેવા હતા. રામભાઈ ખરેખર કામમાં હુશિયાર હતો. ઝાડુ એવો મારતો કે ફર્શ ચમકતો થઈ જાય. વાસણો પર એવો ચમકારો કરતો કે સૂર્યનાં કિરણો તેમની પરથી ઠેકડી મારીને પાછાં વળતાં. પણ રામભાઈની દિનચર્યા અનોખી હતી.

સવારે ઊઠીને શેઠાણીને ચા બનાવી આપવાને બદલે, રામભાઈ ગંગાબાઈને આદેશ કરતો: "ગંગા, શેઠાણી માટે બે કપ ફ્રેશ ચા, અને મારા માટે એક કપ, ઝારખંડના ખાસ મસાલા સાથે."

ગંગાબાઈ ચા બનાવી લાવતી. રામભાઈ શેઠાણીને ચા પીરસતો, અને પછી પોતે આરામખુરસી પર બેસીને ગંગાબાઈ દ્વારા પીરસાયેલી ચા પીતો. જ્યારે રામભાઈ ઝાડુ લગાવતો, ત્યારે ગંગાબાઈ પાસે એક ચિરાગ લઈને તેની પાછળ પાછળ ફરતી. રામભાઈનું કહેવું હતું કે, "મારી નજર ઓછી છે, અંધારું થાય છે."

એક દિવસ શેઠાણીએ રસોઈ માટે કહ્યું, "રામભાઈ, આજે ડબલ રોટી અને શાક બનાવજો."

રામભાઈએ ગંભીરતાપૂર્વક જવાબ આપ્યો, "શેઠાણી, હું રસોઈ તો બનાવીશ, પણ મારા હાથની રોટલીઓ ગોળ નથી થતી. મારી નોકરાણી ગંગા ગોળ રોટલીઓ બનાવે છે. મારું કામ છે આપને સ્વાદિષ્ટ અન્ન જમાડવું, ગોળ કે ચોરસ રોટલીનો વિચાર નહીં. ગંગા, રસોઈઘર સંભાળો!"

શેઠાણીને આમાં કંઈક ખોટું લાગ્યું, પણ રોટલીઓ ખરેખર ગોળ અને સ્વાદિષ્ટ હતી, તેથી ચૂપ રહ્યાં.

હદ તો ત્યારે થઈ જ્યારે શેઠ મણિશંકરભાઈની ચાબી ખોવાઈ ગઈ. બધા ગભરાયા. રામભાઈએ ગંભીરતાપૂર્વક કહ્યું, "ચિંતા ન કરો શેઠ. હું મારી નોકરાણીને મોકલું છું. તેને ચાબી શોધવી આવડે છે."

ગંગાબાઈ એક ચિરાગ લઈને ચાર પગે ચાલતી ચાબી શોધવા લાગી. રામભાઈ બારણા પાસે ઊભો ઊભો નિર્દેશન આપતો હતો: "ગંગા, તે ટેબલ નીચે જોયું? ગંગા, કોટના ખિસ્સામાં તપાસ્યું?" અંતે ગંગાબાઈએ ચાબી શોધી કાઢી. રામભાઈએ ચાબી લઈને શેઠને આપી અને કહ્યું, "જુઓ શેઠ, સારા નોકરની નિશાની છે કે તેની નોકરાણી પણ સારી હોય."

શેઠ મણિશંકરભાઈનું મન આ સમગ્ર પ્રક્રિયાથી ખલાસ થઈ ગયું. એક દિવસ તેઓએ રામભાઈને બોલાવ્યો. "રામભાઈ, તમારું કામ બહુ સારું છે. પણ આ 'નોકરની નોકરી' વાળો પ્રકાર મને સમજાતો નથી. અમે તમને પગાર આપીએ છીએ, પછી તમે તમારી નોકરાણીને પગાર આપો? તેના બદલે અમે સીધા ગંગાબાઈને રાખી લઈએ તો?"

રામભાઈ ઘણો નારાજ થયો. "શેઠ! આ તો મારી ઇજ્જતનો પ્રશ્ન છે. મારા ઘરમાં પાંચ પેઢીથી નોકર-નોકરાણીઓ રહ્યા છે. હું પહેલો એવો નોકર નહીં બનું જેની પાસે તેની પોતાની નોકરાણી નથી. તે મારી સામાજિક પ્રતિષ્ઠા છે!"

શેઠ સમજ્યા કે આ તો ગહન સાંસ્કૃતિક મુદ્દો છે. પણ એક રવિવારે, બધું ઉલટપુલટ થઈ ગયું.

શેઠાણી સરોજબહેનનો ભાઈ, કંચનભાઈ, મુલાકાતે આવ્યો. તે થોડો ચંચળ અને ટૂંક સ્વભાવનો હતો. તેને જ્યારે પતા ચડ્યો કે રામભાઈની પાસે પણ તેની નોકરાણી છે, તો તેને હસીને હસીને પેટ દુખાવું થઈ ગયું.

"અરે, એટલે કે તમે નોકરના નોકર છો?" કંચનભાઈએ મજાક ઉડાવી.

રામભાઈનો ચહેરો લાલ થઈ ગયો. "ના સાહેબ, હું નોકરીનો ઉસ્તાદ છું. અને ઉસ્તાદની પાસે તેનો ચેલો હોય જ."

પણ કંચનભાઈએ ચીડવવું જારી રાખ્યું. આખરે રામભાઈનો ગુસ્સો ફાટી નીકળ્યો. તેની નોકરાણી ગંગાબાઈ તરફ ફરીને બોલ્યો, "ગંગા! આ આદમી મારી, અને તેથી વધારે મહત્વનું, તમારી ઇજ્જત પર પ્રશ્ન ઉઠાવે છે! હવે તમે જ એને જવાબ આપો."

અણધારી રીતે, શાંત ગંગાબાઈએ એક ડબ્બો ઉપાડ્યો અને કંચનભાઈ તરફ દોડી. "તમે મારા માલિકનો અપમાન કરો છો? જાઓ બહાર!" તે ચીસો પાડતી હતી.

બધા જ ગભરાઈ ગયા. શેઠ-શેઠાણીએ બચાવ કર્યો. કંચનભાઈ ખિસ્સે ખિસ્સે ભરાઈ ગયો. અને તે ક્ષણે, રામભાઈને એકદમ ખ્યાલ આવ્યો. તે ગંગાબાઈની પાસે દોડ્યો અને બોલ્યો, "ગંગા, થોભો! આપણું કામ લડાઈ કરવાનું નથી. આપણું કામ સેવા કરવાનું છે. જાઓ, કંચનભાઈ માટે એક કપ શાંતિની ચા બનાવી લાવો."

ગંગાબાઈ તરત જ શાંત થઈ ગઈ અને રસોઈઘરમાં ચાલી ગઈ.

ત્યારબાદ, શેઠ મણિશંકરભાઈએ રામભાઈને સમજાવ્યો. "રામભાઈ, તમે બહુ સારા નોકર છો. પણ અમારા ઘરમાં આ 'નોકરની નોકરી' વાળો નિયમ બંધ કરવો પડશે. અમે ગંગાબાઈને પણ સામાન્ય નોકરની જેમ જ પગાર આપીશું. તમે બન્ને સમાન હશો."

પહેલાં તો રામભાઈને એ ગમ્યું નહીં. પણ જ્યારે શેઠાણીએ કહ્યું, "ભલા, તમે બન્ને સમાન નોકરો તરીકે રહેશો, પણ તમે જૂના નોકર તરીકે, ગંગાબાઈને તાલીમ આપશો. એટલે કે, તમે તેના ઉપરી બનશો," ત્યારે રામભાઈનું અહંકાર સંતુષ્ટ થયું.

આમ, બંગલો નંબર ૪૨૦માં નોકરની નોકરાણીનો કિસ્સો ખતમ થયો. પણ ક્યારેક કોઈ મહેમાન આવે, અને રામભાઈ ગંગાબાઈને આદેશ આપતો હોય, "ગંગા, મહેમાનને પાણી પીરસો," ત્યારે શેઠ-શેઠાણી એકબીજાની સામે જોઈને મુસકુરાવ્યા વિના રહી શકતા નથી. અને ગંગાબાઈ પણ, હવે સમાન પગાર મળતો હોવા છતાં, રામભાઈની આજ્ઞા માનતી, કારણ કે ઘરની વ્યવસ્થા એ પણ એક રીતે ચાલુ જ રહી હતી – ફક્ત નોકરની નોકરીને બદલે, નોકરની 'વરિષ્ઠ સલાહકાર' તરીકે.